Eski bir İstanbul hanımefendisini daha ağırlamaya hazırlanıyordu konağımız. Beyaz saçları ve temiz yüzüyle kapıdan girer girmez dikkatimi çekti. İnsana huzur veren bir surat ifadesi vardı. Oğlu gelini ve torunuyla gelmişti. Bir huzurevine yatacağından habersizdi. Dinlenmen için birkaç günlüğüne bizimle kalacağını sanıyordu. Kısıtlı bir vaktim olmasına rağmen hasta hakkında bilgi almadan hemen görüşmek istedim. Güzel türkçesi ile kısaca kendinden bahsetti. 78 yaşındaydı. Eşinin çok tanınmış bir ceza hakimi olduğunu ama on yıl önce kaybettiğinden söyledi. İki oğlunu da evlendirmişti. Yalnızdı ve insanlarla iç içe olmanın ona iyi geleceğini düşünüyordu. Ertesi gün uzun uzun konuşmak üzere söz alıp ayrıldım yanından.
Sabah erkenden gittim Ayşe hanımın yanına.
- Günaydın efendim. Sohbetimize kaldığımız yerden devam edebilir miyiz?
- Sohbetimize mi? İlk defa görüyorum sizi güzel kızım. Daha önce de sohbet ettiğimizi hatırlamıyorum ama isterseniz konuşabiliriz?
Şaşkına dönmüştüm. “Peki” diyebildim sadece.
Kendinden bahsetti yine yaşı ve eşinin mesleği dışında tüm anlattıkları birbirine girmişti. Dün iki oğlu olduğundan bahseden o güzel hanım şimdi sadece bir kızı olduğunu onunda 12 yaşına yeni girdiğini söylüyordu. Dünkü anlattıklarından eser yoktu. Dün anlatıklarını hatırlatmak için;
- Ayşe teyzecim dün oğlunuz ve gelininizle geldiniz buraya yanılıyor muyum?
- Evet tabi ki öyle iki oğlum var benim. İkisi de evli.
- Kızınız yok değil mi?
- Yok tabi o nerden çıktı? Kızım mı var dedim?
- Evet
- Kusuruma bakma canım unutkanlık…
Yaptığım aile görüşmesi sonucunda hastamızla ilgili net bilgiler edindim. 80 yaşındaydı. Eşi hakimdi ve çok otoriter bir kişiliğe sahipti. Ayşe hanım ve ali beyin arasındaki 12 yaş fark ali beyi olur olmaz kıskançlıklara sürüklemiş, eşini kayıp edeceği korkusuyla baş başa bırakmıştı. Zor bir evlilik yaşadı. Kötü olayların üzerinde fazlaca durmazdı.
Bundan on yıl önce ali bey intihar etti. Ayşe hanım kocaman evde yapayalnız kaldı. Çocuklar evlenmişti ve artık herkesin ayrı bir hayatı vardı.
“Hep unuturdu annem ama bu kadar değildi” diyordu oğlu. Giyimine o kadar çok özen gösteren Ayşe hanım artık ne giydiğini bile bilmiyor, her gün geçtiği sokakta kayboluyordu. Ani öfke patlamaları yaşıyor, hiçbir şey yokken ağlayıp gülünmeyecek yerde kahkahalar atıyordu. Eşyaların koyulması gereken yerler hakkında bir ayrımı yoktu. Saatini fırında, ütüsünü buzdolabında saklıyordu.
Adı ne bu ruhsal hastalığın acaba diye düşünenleriniz vardır. Hemen belirtmeliyim ki Alzheimer bir beyin hastalığıdır. Halk arasında erken bunama diye adlandırılan bu hastalık, 60′lı yaşlarda kendisini hissettirir. 85 yaş ve üstü her 5 kişiden biri ise, kesinlikle Alzheimer hastasıdır. Öğrenme , mantık yürütme, günlük yaşam becerilerini yerine getirme süreçlerini kademeli olarak yıkıma uğratır.
Hastalığın en tipik belirtileri bellek rahatsızlıklarıyla ortaya çıkar ve aşama aşama ilerler. İlk zamanlar yakın tarihte yaptıklarını örneğin dün gece arabasını nereye park ettiğini unutur. Zaman zaman gece ile gündüzü birbirine karıştırır.
Daha sonra afazi durumu, yani duyulanı anlama ve komünikasyon becerisinin bozulması ile ilgili rahatsızlıklar ortaya çıkar. Hasta konuşurken uygun kelimeyi bulamaz.
Bu aşamayı, karar verme ve işleri yürütmeye yönelik rahatsızlıklar izler.
İlk belirtilerden ortalama 4 yıl sonra, agnozi (nesneleri tanıma ya da neye yaradıklarını bilmede güçlük) sorunları belirir. Örneğin, fırını açmak isterken televizyonun düğmesine basıp fırının ısındığını düşünmek v.b.
Ardından yavaş yavaş kimliğini yitirir ve sonunda kendi kendisine yabancılaşır. Bu noktada, artık en yakınındaki insanları bile tanıyamaz hale gelir.
Hastalığın en son evresinde hasta, günlük yaşam içindeki en sıradan davranışları bile (kapı açmak, lambayı yakmak gibi) yapamaz duruma gelir.
Hastalığın nedenleri tam olarak bilinememekle birlikte, bilinç kaybına neden olan beyin travmaları, depresyon, çevresel ve mesleki yükümlülükler, troit bezinin yetersiz çalışması olarak gösterilmektedir.
İlk kez 1907 tarihinde Alman nörolog Alois Alzheimer tarafından tanımlanan bu beyin hastalığı, yaşlılık öncesi bunamaların (presenil demans) yüzde 75′ini oluşturur ve kadınlarda erkeklerden daha fazla görülür.
AH’nı tam olarak iyileştiren bir tedavi bulunmamakla birlikte, hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilen ve belirtileri azaltabilen ilaçlar geliştirilmiştir. İlaç tedavisinde amaç, hastalığı yok edebilmek değil ilerlemesini yavaşlatabilmektir. Erken tanı hayati önem taşır. Bu sayede hastalığı kontrol altına alabilmek çok daha kolaydır.
Hastalık, hastaya bakan yakını üzerinde önemli derecede fiziksel ve psikolojik yük yaratır. Çalışan hasta yakınlarının yaklaşık % 50’si, hastalarına bakabilmek için işlerine ara vermek, çalışma saatlerini azaltmak ya da işlerini tümüyle bırakmak zorunda kalırlar.
Hasta yakınlarında depresyon (%14-47), kaygı bozuklukları (%10), şiddet duygusu ve saldırgan davranma korkusu (%20), hastaya şiddet uygulama (%7) gibi problemler ortaya çıkar.
Hastanın bakım süreci içerisinde yaşanan üzüntüleri hafife indirgeyebilmek için hastaya bakanın psikolojik destek alması tavsiye edilir.
